داستان روماریو و ببتو؛ از رقابت شخصی تا همکاری افسانه‌ای در تیم ملی برزیل

در این یادداشت به دوران بازی روماریو و ببتو نگاهی خواهیم انداخت که زوج قدرتمندی در خط حمله تیم ملی برزیل بودند.

نگاهی به دوران فوتبال روماریو و ببتو

بعد از ظهر تاریخ نهم جولای ۱۹۹۴ است و شصت و چهار هزار هوادار در استادیوم کاتن بال دالاس شاهد یکی از تاریخی‌ترین صحنه‌های جام جهانی بودند. مهاجم برزیلی، ببتو، با تیزهوشی در یک حرکت مدافع هلند را پشت سر گذاشت و سپس دروازه‌بان، اد دی گوی را هم دور زد و توپ را وارد دروازه خالی کرد. چند ثانیه بعد، این مهاجم که تازه پدر شده بود، به سمت جمعیت حاضر در استادیوم دوید و دستان خود را به مانند تکان دادن یک نوزاد برای آرام کردن او به حرکت درآورد. هم‌تیمی‌هایش یعنی مازینیو و روماریو نیز به او پیوستند و عین همین حرکت را انجام دادند. اولین کسی که ببتو همراه با او به شادی پرداخت، روماریو بود. همراه او در خط هجومی تیم و مردی که از زمان فرا رسیدن تورنمنت به بعد همیشه نامش در کنار او ذکر خواهد شد. شادی نقش بسته بر صورت این دو بازیکن حاکی از ارتباط قوی این دو نفر داخل و خارج از زمین بود. در حالی که هماهنگی درون زمین بین روماریو و ببتو مثل باران در آمازون طبیعی بود، رابطه شخصی آنها همیشه به ظرافت خوشحالی‌شان در دالاس نبود. در واقع آنها از نظر شخصیت، سر و وضع و سبک زندگی تفاوت‌هایی داشتند که دستاوردشان درون زمین را خاص‌تر می‌کند. ببتو زندگی پاکی داشت، مذهبی و مردی خانواده‌دوست بود و نقش قهرمان تیم را بازی می‌کرد، مثل زیکو در نس قبل و کاکا در نسل آینده تیم ملی برزیل. از طرف دیگر، روماریو برونگرا و اهل خوشگذارنی بود. نبوغ روماریو در بازی و زیاده‌روی او بیرون از زمین، یادآور بازیکنانی مثل گارینشا و سوکراتس بود. به قول خود روماریو، ببتو اهل خانواده بود و خودش یک گربه خیابانی.

در حالی که رویدادهای جام جهانی ۹۴ تصور اینکه روماریو و ببتو چیزی غیر از زوج مکمل هم باشند را نشان نمی‌داد اما رابطه این دو بازیکن در ابتدای دوران حرفه‌ایشان بر اساس رقابت بنا نهاده شده بود. آنها همیشه با تیم‌های باشگاهی روبروی یکدیگر قرار می‌گرفتند و برای قرار گرفتن در ترکیب اصلی سلسائو نیز با هم رقابت داشتند. ببتو که در سال ۱۹۶۴ در شهر سالوادور متولد شده بود، پنجمین فرزند در میان هشت بچه یک خانواده طبقه متوسط بود. اولین حضور او در فوتبال حرفه‌ای زمانی بود که در ۱۶ سالگی با باشگاه محلی باهیا قرارداد امضا کرد. یک ماه بعد ببتو به رقیب مستقیم باهیا یعنی ویتوریا پیوست، باشگاهی که از کودکی هوادار آن بود. بعد از درخشش در سطح جوانان ببتو توسط فلامنگو در سال ۱۹۸۴ به خدمت گرفته شد. جثه کوچک ببتو حاکی از عدم توانایی‌اش در انجام بازی فیزیکی بود اما در همین دوره بود که استعداد شگرف خود را به همه نشان داد.

سرعت بالا و حس جایگیری ذاتی ببتو از او برای مدافعان حریف یک کابوس ساخته بود. او همچنین در زدن ضربات ایستگاهی و شوت‌های والی هم مهارت بالایی داشت. ببتو برای همبازیان خود نیز گل‌های بسیاری ساخت. با یک فرم عالی، اولین بازی ملی این مهاجم در سال ۱۹۸۵ از راه رسید. شش بازی بدون گل برای تیم ملی، شک و تردید را پیرامون آینده ببتو برانگیخت و این در حالی بود که جایگاهش توسط بازیکن جوان دیگری به نام روماریو ده سوزا فاریا تهدید می‌شد. روماریو که بایشینیو یا قد کوتاه معروف بود با استفاده از سرعت انفجاری و تمام‌کنندگی بی‌رحمانه‌اش تحسین بسیاری حتی یوهان کرایوف بزرگ را نیز به خود دیده بود. مرکز ثقل پایین روماریو به او اجازه می‌داد به‌راحتی در میان مدافعان حریف مانور بدهد. روماریو از خانواده‌ای بسیار فقیر می‌آمد. شاید همین موضوع باعث شد که روماریو پس از رسیدن به ثروت مثل یک ستاره راک زندگی کند. او از این نظر با دیگو مارادونا مقایسه می‌شد. او در سال ۱۹۸۵ اولین بازی خود برای تیم اصلی واسکودوگاما، دشمن خونی فلامنگو، را انجام داد. ببتو و روماریو هر سال در لیگ منطقه‌ای ریو با یکدیگر رقابت داشتند و رسانه‌ها این تقابل را نبرد بین دو شخصیت متفاوت قلمداد می‌کردند. روماریو و واسکودوگاما در سال‌های ۱۹۸۷ و ۱۹۸۸ قهرمانی را از آن خود کردند.

ببتو با وجود آنکه در یک رقابت لیگ مانند بین تیم‌های بزرگ برزیل گل پیروزی برای فلامینگو را در دیدار مقابل واسکودوگاما به‌ثمر رسانده بود و قهرمانی را کسب کرد، در عرصه ملی از روماریو انتقام گرفت. روماریو اولین بازی ملی خود را در سال ۱۹۸۷ و در دیداری دوستانه برابر جمهوری ایرلند انجام داد. روماریو برخلاف زوج آینده‌اش در سلسائو، شروع خوبی در عرصه ملی داشت و طی شش بازی، چهار مرتبه دروازه حریفان را باز کرد. فرم خوب ببتو با باشگاهش برابر با دعوت مجدد وی به تیم ملی برای بازی‌های المپیک ۱۹۸۸ سئول بود و این یعنی روماریو و ببتو می‌توانستند برای اولین بار در کنار یکدیگر به رقابت بپردازند. روماریو در آن تورنومنت هشت گل زد اما برزیل نتوانست شوروی را در دیدار نهایی از پیش رو بردارد. ببتو نیز در همین رویداد دو گل از روی نیمکت به ثمر رساند تا هردو آینده‌ای درخشان برای خود را تضمین کنند. البته بدیهی بود که در آن برهه، کفه ترازو به نفع بازیکن جوان‌تر یعنی ببتو سنگینی می‌کرد. درخشش روماریو در المپیک، باعث شد تا پی اس وی آیندهوون در فصل ۱۹۸۸-۸۹ او را با ۲ میلیون پوند به خدمت بگیرد. در هلند بود که روماریو به شهرتی جهانی دست یافت. او در ۱۴۴ بازی، ۱۲۸ بار گلزنی کرد و توانست در پنج سال، سه قهرمانی لیگ و دو قهرمانی جام حذفی هلند را کسب کند.

اما در برزیل و در سال ۱۹۸۹، واسکودوگاما که مهاجم اصلی خود ار از دست داده بود، طی انتقالی که تمام ریو را بهت‌زده کرد، ببتو را از فلامنگو خرید. اما با وجود تمام جنجال‌ها، ببتو با عملکردی خارق‌العاده، واسکودوگاما را به اولین قهرمانی لیگ در ۱۵ سال اخیر رساند و بازیکن سال آمریکای جنوبی هم لقب گرفت. روماریو و ببتو در اوج قرار داشتند که کوپا آمریکای ۱۹۸۹ در راه بود. زوج شیطانی در همین تورنمنت خودشان را به‌عنوان یکی از خطرناک‌ترین زوج‌های فوتبال مطرح کردند. از آنجا که برزیل میزبان بود، بر روی بازیکنان تیم فشار سنگینی بود تا به حسرت ۴۰ ساله برزیل در آمریکای جنوبی پایان بدهند و اولین جام معتبر برزیل را از زمان جام جهانی ۱۹۷۰ کسب کنند. اما این فشار برای ببتو و روماریو مضحک بود و آنها توانستند قهرمانی را برای کشورشان کسب کنند. با وجود آنکه ببتو بیشتر به‌عنوان مهاجم بازیساز و روماریو در نقش تمام‌کننده اصلی قرار می‌گرفت اما همه‌کاره بودنشان باعث شد تا هردو بتوانند به‌راحتی در نقش یکدیگر قرار بگیرند. ببتو با شش گل مقام آقای گلی را هم کسب کرد. پس از راهیابی به جمع چهار تیم پایانی، این دو بهترین بازی خود را برابر قهرمان جهان یعنی آرژانتین که مارادونا را در ترکیب داشت انجام دادند و هرکدام یک گل زدند تا برزیل به برتری ۲-۰ برسد. در بازی تعیین‌کننده دور آخر مقابل اوروگوئه نیز سانتر ببتو را روماریو با ضربه سر وارد دروازه حریف کرد.

با درخشش در این تورنمنت، بسیاری از مردم برزیل به قهرمانی در جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا دل خوش کرده بودند اما طلایی پوشان در مرحله یک هشتم نهایی برابر آرژانتین حذف شدند. روماریو که از قبل از مسابقات مصدوم بود تنها یک‌بار به‌عنوان تعویضی وارد زمین شد و ببتو نیز فقط یک‌بار از روی نیمکت به زمین آمد. درخشش ثابت ببتو در عرصه باشگاهی باعث شد تا او سرانجام در سال ۱۹۹۲ به اروپا برود و با دپیورتیوو قرارداد امضا کند. دیپورتیوو در آن سال‌ها جزو تیمهای بزرگ لالیگا نبود اما ۲۹ گل مهاجم برزیلی در همان فصل اول آنها را به یک مدعی جدی تبدیل کرد و خود ببتو هم آقای گل شد. روماریو در تابستان ۱۹۹۳ با ۱۰ میلیون پوند به بارسلونای یوهان گرایوف پیوست تا این دو مهاجم یک بار دیگر در قامت رقیب برابر هم قرار بگیرند. بس از سپری شدن مدت قابل توجهی از فصل، ثابت شد که رقابت اصلی قهرمانی بین بارسا و دپور خواهد بود. رقابت اوج گرفته بود که روماریو در عموم ببتو را «بچه غرغرو» خطاب کرد، زیرا ببتو همیشه به داوران اعتراض داشت. در روز آخر لیگ، دپورتیوو با دو امتیاز از بارسلونا پیش بود که پیروزی بارسا برابر سویا برای دپور چاره‌ای جز پیروزی باقی نداشت اما بازی آنها مقابل والنسیا مساوی بود که یک پنالتی در وقت‌های اضافه نیمه دوم، سرنوشت را در دستان یاران ببتو قرار داد. در حالی که انتظار می‌رفت ببتو پنالتی را بزند، اما میرسلاو دوکیچ پشت توپ ایستاد و فرصت گلزنی را از دست داد تا بارسلونا قهرمانی را جشن بگیرد.

اندکی بعد روماریو با کارلوس آلبرتو پریرا، سرمربی تیم ملی برزیل، به علت بازی نکردن در دیداری دوستانه درافتاد تا این مربی روماریو را از حضور در تیم ملی محروم کند. مهاجم بارسا به همین دلیل تعداد زیادی از دیدارهای مرحله مقدماتی جام جهانی را از دست داد. اما وضعیت برزیل در مسابقات انتخابی خوب پیش نرفت و همین امر فشار را بر روی پریرا قرار داد تا روماریو را برای بازی آخر و سرنوشت‌ساز برابر اوروگوئه در استادیوم ماراکانا دعوت کند. برزیلی‌ها در آساتنه عدم حضور در جام جهانی برای اولین‌بار بودند. سرمربی سلسائو به مشورت با دیگر ستاره تیم پرداخت و ببتو با اشاره به هماهنگی بالای خود با روماریو، پریرا را به دعوت او تشویق کرد. همین اتفاق هم افتاد تا برزیل با دو گل از روماریو در نیمه دوم به پیروزی برسد. اما پس از آن بود که تنش در رابطه بین دو مهاجم، امید برزیلی‌ها برای قهرمانی در جام جهانی ۹۴ را درهم شکست. روماریو در یک نشست خبری گفته بود که در پرواز تیم به آمریکا کنار ببتو نخواهد نشست. اما در نهایت این دشمنی، به‌واسطه اتفاقاتی غیرفوتبالی خاتمه یافت. در اتفاقاتی ناگوار، همسر باردار ببتو توسط تبه‌کارانی که قصد ربودن برادر همسرش یعنی ویلسون را داشتند مورد تهدید قرار گرفت اما خوشبختانه از این اتفاق جان سالم به‌در برد. از طرفی دیگر، پدر روماریو نیز توسط آدم‌ربایان دزدیده شد. آنها تقاضای ۷ میلیون پوند پول کردند اما شش روز بعد، پدر مهاجم بارسلونا، در سلامت کامل به خانه بازگشت.

همین اتفاقات باعث شد تا رابطه عاطفی بین دو مهاجم تحکیم شود و این موضوع، بر روی کل تیم تأثیر گذاشت تا سلسائو پس از ۲۴ سال، بازهم قهرمانی در جام جهانی را تجربه کند. در اولین بازی مرحله گروهی، در دقیقه ۲۷، کرنر بی‌نقص ببتو را روماریو با پای راست به درون دروازه روسیه فرستاد. تا پایان مرحله گروهی، دو مهاجم روی هم رفته چهار گل زده بودند و هرکدام یک پاس گل برای دیگر مهیا کرده بودند. در بازی مرحله یک هشتم نهایی برابر میزبان یعنی آمریکا، پس در عمق روماریو را ببتو با ضربه داخل پا به قعر دروازه حریف فرستاد. شادی بعد از گل این دو، شایعه هرگونه اختلاف را کاملاً در نطفه خفه کرد. در مرحله یک چهارم نهایی و پیروزی ۳-۲ برابر هلند پر مهره، ارسال ببتو را روماریو وارد دروازه کرد و دو دقیقه بعد، روی پاس روماریو، ببتو گلزنی کرد تا خوشحالی معروف انجام شود. در مرحله نیمه نهایی نیز با گل سرنوشت‌ساز روماریو، برزیل از سد سوئد گذشت. در دیدار فینال، مرگبارترین زوج وقت فوتبال باید برابر یک مهاجم بزرگ دیگر صف‌آرایی می‌کردند؛ روبرتو باجو از ایتالیا. اما دم‌اسبی ایتالیایی با خراب کردن فرصت خود در ضربات پنالتی، پیروزی را به حریف تقدیم کرد تا ببتو و رماریو پس از سال‌ها رقابت، بالاخره به رویایی که هر برزیلی دارد، جامه عمل بپوشانند.

با سپری شدن چند سال دیگر و ظهور نابغه‌ای به نام رونالدو، دوره ببتو و روماریو در برزیل دیگر به پایان رسید اما مهم نبود که فوتبال آنها دیگر به انتهای خط خود رسیده باشد یا نه، سرنوشت این دو قرار بود بازهم روماریو و ببتو را کنار هم قرار بدهد. این مهاجمان اسطوره‌ای حالا برای حزب میانه‌روی برزیل یعنی پودموس به چهره‌های مهمی تبدیل شده‌اند. البته در عرصه سیاست نیز این دو در جبهه‌های مخالف با یکدیگر قرار گرفتند. روماریو از مخالفان برگزاری جام جهانی ۲۰۱۴ در برزیل بود در حالی که ببتو سفیر تورنومنت محسوب می‌شد! در تاریخ غنی تیم ملی برزیل، همکاری‌های متعددی از بازیکنان بزرگ دیده شده است، از پله و گارینشا و افتخارآفرینی‌شان در سال ۱۹۵۸ گرفته تا ریوالدو، رونالدینیو و رونالدو در سال ۲۰۰۲ اما رقابت با زوج روماریو و ببتو غیرممکن بود. در ۲۳ بازی که این دو نفر کنار هم برای کشورشان به میدان رفتند، برزیل شکست نخورد، در ۱۷ بازی به پیروزی رسید و به شش تساوی دست یافت. در ۴۸ گل سلسائو در این ۲۳ بازی، روماریو و ببتو ۳۳ گل به ثمر رساندند. اولی ۱۸ گل زد و دومی ۱۵ بار دروازه حریفان را باز کرد.