نابغه‌ای به نام رونالد کومان ؛ مدافعی که موفق به ثمر رساندن ۲۳۹ گل شد

نگاهی به دوران ورزشی رونالد کومان ستاره سابق فوتبال هلند که به عنوان مدافع، گل های فراوانی را به ثمر رساند.

دوران ورزشی رونالد کومان

وقتی که درباره بهترین باشگاه‌های فوتبال هلند فکر می‌کنید، غیرممکن است که از آژاکس، فاینورد و پی اس وی آیندهوون نام نبرید. این سه باشگاه بزرگ از شهرهای آمستردام، روتردام و آیندهوون می‌آیند و دهه‌هاست که با آکادمی‌های فوتبال قدرتمندشان استعدادهای بزرگی را وارد فوتبال اروپا کردند. اگر به شمال این کشور بروید به شهر خرونینخن می‌رسید که گرچه به اندازه شهرهای مذکور فوتبالیست تولید نمی‌کند و به قهرمانی نمی‌رسد، اما جزو شهرهای فوتبال‌خیز هلند محسوب می‌شود. به طور مثال آرین روبن پیش از اینکه در انگلیس، اسپانیا و آلمان به فوتبالش ادامه دهد، در خرونینخن بازی می‌کرد. حتی ویرجیل فن‌دایک هم فوتبالش را از باشگاه یوروبورگ شروع کرده است.

با این حال، مدت‌ها قبل از آن رونالد کومان بود که در آکادمی خرونینخن رشد کرد، پیراهن سفید و سبز این باشگاه را به تن کرد و در ادامه به یکی از بهترین مدافعان میانی تاریخ فوتبال تبدیل شد. کومان که متولد شهر زاندام است، به همراه برادرش اروین از پدرشان برای ورود به عرصه فوتبال الهام گرفتند. او در فضای ورزشی حاکم بر هلند بزرگ شد و به باشگاهی ملحق شد که پیش‌تر ستارگانی چون یوهان نیسکنس را به خود دیده بود. کومان پیش از اینکه راه برادرش اروین را در پیش گیرد و به خرونینخن بپیوندد، در باشگاه‌های آماتور محلی VV Helpman و GRG Groningen فوتبالش را شروع کرد. او بیشتر در یک‌سوم دفاعی خودی و به عنوان مدافع یا هافبک در زمین حاضر می‌شد. دقت، تکنیک، اعتماد به نفس، هوشمندی و توانایی‌های دفاعی مهم‌ترین ویژگی‌های کومان بودند. برای برادران کومان، پدرشان مارتین منبع دانش و الهام‌بخشی بود و آن‌ها را برای رسیدن به تیم ملی کمک می‌کرد.

رونالد نخستین بازی رسمی‌اش برای تیم اصلی را در سپتامبر ۱۹۸۰ و در حالی‌که ۱۷ سال و ۱۸۳ روز سن داشت نقابل نایمخن انجام داد و به سومین بازیکن جوان تاریخ خرونینخن تبدیل شد. او طی ۶۶ دقیقه حضورش در زمین توانایی‌هایش را به خوبی نمایش داد و توجه رسانه‌ها را به خودش جلب کرد. کومان در نخستین فصل حضورش در خرونینخن شش گل زد که با توجه به پستش رکورد بسیار خوبی محسوب می‌شد. او در به گل تبدیل کردن ضربات آزاد و پنالتی‌ها و گلزنی از زوایای بسته هم تبحر خاصی داشت. جالب اینکه آمار شش گل زده کومان برای خرونینخن در آن فصل ضعیف‌ترین آمار گلزنی او در طول دوران فوتبالش به شمار می‌رود. او در دو سال بعدی موفق به ثمر رساندن ۲۹ گل شد و در حالی‌که تنها ۱۹ سال سن داشت خودش را به عنوان یکی از با استعدادترین مدافعان فوتبال اروپا به جهان فوتبال معرفی کرد. کومان سرانجام در سال ۱۹۸۳ و زمانی‌که ۲۰ ساله بود به تیم ملی هلند دعوت شد. هرچند که لاله‌های نارنجی برهه زمانی سختی را پشت سر می‌گذاشتند و با نتایج ضعیفی که گرفتند از صعود به یورو ۸۴ و جام جهانی ۱۹۸۶ باز ماندند. همه این‌ها دست به دست هم دادند تا کومان به رهبر نسل جدید فوتبال هلند تبدیل شود.

مشخص بود که چنین بازیکن با استعدادی برای بلند مدت در خرونینخن ماندنی نیست؛ کومان در سال ۱۹۸۳ به آژاکس پیوست تا سرانجام اولین انتقال بزرگش به وقوع بپیوندد. در آن زمان به نظر می‌رسید که رونالد با آژاکس به موفقیت‌های بزرگی در اروپا برسد اما آن‌ها تنها به دو قهرمانی متوالی در لیگ و جام حذفی رسیدند. هرچند که همه‌چیز برخلاف پیش‌بینی‌هایی که می‌شد رقم خورد. فاینورد با حضور دو تن از بهترین‌های تاریخ فوتبال هلند به قهرمانی در لیگ و جام حذفی رسید؛ آن‌ها علاوه بر یوهان کرویف که پیش‌تر در آژاکس حضور داشت، ویلم فن‌آنگم را هم روی نیمکت خودشان می‌دیدند. با این حال کومان به موفقیت‌های فردی‌اش ادامه داد و همچنان رکورد گلزنی خوبی را از خودش به جا می‌گذاشت. بعد از اینکه یوهان کرویف خودش را بازنشسته کرد، فاینورد یکی از ارکان اصلی‌اش در رختکن را از دست داد و موفق به تکرار موفقیت‌های سابقش نشد. به این ترتیب کومان بالاخره اولین جامش در پیراهن آژاکس را به دست آورد و به قهرمانی اردیویژه رسید. مارکو فن‌باستن که سال‌های ابتدایی فوتبالش را سپری می‌کرد از مجموع ۹۳ گل تیم روی ۲۲ گل تاثیرگذار بود و کومان هم روی ۹ گل تیم موثر واقع شد. علاوه بر زوج مذکور، فرانک رایکارد، جان بوسمن و جرالد فنِنورگ هم جزو ستارگان آن سال‌های آژاکس محسوب می‌شدند. در فصل بعد، آن‌ها جام حذفی را هم به ویترین افتخاراتشان اضافه کردند اما این آیندهوون بود که قهرمانی لیگ را به دست آورد.

در حالی‌که آژاکس به افتخارات گذشته‌اش می‌بالید، آیندهوون جام‌های بیشتری را از آن خودش می‌کرد. فوتبال هلند در آن برهه زمانی تیم‌های بزرگ زیادی داشت که برای کسب جام به رقابت با یکدیگر می‌پرداختند و استعدادهای بزرگی را وارد فوتبال اروپا می‌کردند. کومان، فن‌باستن، رایکارد و رود گولیت جوان این خودباوری را به وجود آورده بودند که می‌توانند انقلاب بزرگی را در قلب تیم ملی هلند رهبری کنند. در سال ۱۹۸۶، کومان طی انتقالی جنجالی از آژاکس به آیندهوون پیوست. هواداران آیندهوون معتقد بودند که با انتقال این مدافع ۲۳ ساله و زیر نظر هانس کرای که با او به قهرمانی لیگ رسیده بودند، می‌توانند در اروپا حرف‌هایی برای گفتن داشته باشند. کومان در رقابت‌های اروپایی چندان خوب ظاهر نشده بود و آیندهوون همان جایی بود که می‌توانست به سکوی پرتاب او در جام باشگاه‌های اروپا تبدیل شود. گرچه کومان به سبب این انتقال بحث برانگیزش مورد تهاجم هواداران آژاکس قرار گرفت اما به خوبی از اهدافش آگاه بود. نخستین فصل حضور او در آیندهوون برخلاف پیش‌بینی‌ها سپری شد و کرای موفق به تکرار دستاوردهای سال گذشته‌اش نشد و به این ترتیب گاس هیدینک جای او را روی نیمکت تیم گرفت. هیدینک از سال ۱۹۸۳ به عنوان دستیار کرای در آیندهوون کار می‌کرد و به خوبی با شرایط باشگاه آشنا بود. بنابراین وقتی در مارس ۱۹۸۷، در فاصله ۱۰ بازی تا پایان فصل هدایت آیندهوون را به دست گرفت، می‌دانست که چگونه فاصله سه امتیازی‌اش با آژاکس را جبران کند.

در پایان آیندهوون به کمک ۱۹ گل زده رونالد کومان موفق به کسب دومین قهرمانی‌اش در اردیویژه شد. گرچه این، بهترین فصل کومان از نظر فردی بود اما او به همراه هیدینک به آیندهوون کمک کردند تا به دستاوردهای بزرگ‌تری برسد. دوران بازی کومان در سه بخش مختلف توصیف می‌شود که اولین آن‌ها به فصل ۸۸-۱۹۸۷ بر می‌گردد. جایی که او در پیراهن آیندهوون در سه جبهه مختلف می‌جنگید و به یکی از بهترین بازیکنان فوتبال جهان تبدیل شده بود؛ آن‌ها در آن فصل در لیگ، جام حذفی و جام باشگاه‌های اروپا رقابت می‌کردند. علاوه بر آن، آیندهوون در ابتدای فصل رود گولیت را به سبب اختلافاتی که با مدیریت باشگاه داشت از دست داده بودند و به نظر می‌رسید که فصل سختی را در پیش‌ داشته باشند. آن‌ها را لیگ را بی‌عیب و نقص شروع کردند و موفق به کسب ۱۷ پیروزی متوالی از جمله بردهای پر گل برابر اوترخت (۹-۰) و دوردخت (۷-۰)، شدند.

آیندهوون برابر رقبای اصلی‌اش هم کار سختی نداشت و آژاکس (۴-۲) و فاینورد (۳-۱) را به راحتی از پیش‌رو برداشت. همانند آیندهوون، کومان هم در اوج بود و علاوه بر اینکه در کارهای دفاعی پرقدرت ظاهر می‌شد در دیگر نقاط زمین هم به کمک تیم می‌آمد. آن‌ها در جام باشگاه‌های اروپا هم پرقدرت ظاهر شدند. بعد از اینکه آیندهوون با گلزنی کومان، گالاتاسرای را در خانه با ۳ گل شکست داد، در استانبول به مشکل خورد و در نیمه اول با شکست ۲-۰ به رختکن رفت. هرچند که با رهبری کومان، آن‌ها در نیمه دوم نتیجه بازی را حفظ کردند تا به دور بعد این رقابت‌ها صعود کنند. در دو دیدار بعدی آیندهوون برابر راپید وینِ اتریش و بوردوی فرانسه بازهم این قدرت دفاعی کومان بود که به داد این تیم رسید. آن‌ها رقیب اتریشی‌شان را در مجموع با حساب ۴-۱ از پیش‌رو برداشتند و با درخشش کومان موفق به حفظ تساوی ۱-۱ خارج از خانه مقابل بوردو شدند.

در نیمه نهایی جام باشگاه‌های اروپا آن‌ها باید را مصاف رئال مادرید می‌رفتند، جایی که کومان بار دیگر خودش را نشان داد. آن‌ها بعد از تساوی ۱-۱ در سانتیاگو برنابئو موفق به تساوی بدون گل خانگی شدند تا بدون دریافت حتی یک گل در فیلیپس استادیوم به فینال این رقابت‌ها صعود کنند. بدون شک کومان در آن زمان بهترین مدافع جهان به شمار می‌رفت؛ هرچند که وظایف او در لیگ هلند و بازی‌های اروپایی متفاوت بود. کومان در بازی‌های لیگ، آزادی بیشتری برای شرکت در کارهای تهاجمی تیم داشت اما در اروپا خط دفاعی را رهبری می‌کرد. این فرمول جواب داد و آیندهوون به فینالِ اشتوتگارت صعود کرد و باید با بنفیکا رو به رو می‌شد. در اردیویژه، فاینورد سرانجام به رکورد شکست‌ناپذیری‌ آیندهوون پایان داد اما این‌ها برای جلوگیری از قهرمانی پی‌اس‌وی کافی نبود. آیندهوون در طول فصل تنها دو بار شکست خورد و با به ثمر رساندن ۱۱۷ گل به یکی از بهترین تیم‌های تاریخ اردیویژه تبدیل شد. این داستان در جام حذفی هم تکرار شد و آن‌ها به راحتی قهرمان این رقابت‌ها شدند؛ با وجود اینکه کومان پنالتی مهمی را از دست داد اما پی‌اس‌وی در نهایت جام زا بالای سر برد.

در جریان تساوی ۰-۰ آیندهوون و بنفیکا در اشتوتگارت، کومان بازهم بهترینِ خودش را به نمایش گذاشت. او در این بازی به همراه کارلوس موزرِ بنفیکا بهترین بازیکن زمین بود. بازی به ضربات پنالتی کشیده شد و کومان اولین پنالتی تیمش را تبدیل کرد؛ تیمِ هیدینک با پیروزی ۶-۵ در ضربات پنالتی موفق به فتح یک سه‌گانه تاریخی شد. خط دفاعی قدرتمند آیندهوون در آن فصل تنها ۲۶ گل دریافت کرد. بعد از یک دهه تلاش، هلندی‌ها بالاخره با تیم قدرتمندی راهی یورو ۸۸ شدند. آن‌ها رود گولیتی را در اختیار داشتند که برنده توپ طلا شده بود و بهترین بازیکن جهان فوتبال بود و همچنین آیندهوون به تازگی به قهرمانی اروپا رسیده بود. فن‌باستن، رایکارد، گولیت و کومان سرانجام آن تیم رویایی‌ای که انتظار می‌رفت را ساخته بودند. هلند، بعد از شروع ضعیفی که در برابر شوروی داشت، انگلیس و ایرلند را از پیش‌رو برداشت تا در نیمه نهایی با آلمان میزبان رو به رو شود. ابتدا کومان از روی نقطه پنالتی دروازه ژرمن‌ها را باز کرد و در ادامه مارکو فن‌باستن گل پیروزی‌بخش نارنجی‌ها را به ثمر رساند.

آن‌ها در فینال بار دیگر مقابل شوروی قرار گرفتند و با گل‌های گولیت و فن‌باستن، رقیبشان را در مونیخ از پیش‌رو برداشتند و به قهرمانی یورو ۸۸ رسیدند. کومان در فاصله زمانی بسیار کمی موفق به قهرمانی در دو جام معتبر اروپایی شده بود. تیم ملی هلند هم به اولین قهرمانی‌اش در یک تورنمنت معتبر رسیده بود. گرچه گولیت و فن‌باستن مهاجمان هلند بودند اما کومان هم یکی از بازیکنان مهم تیم بود؛ او با مهارتی که در بازی با توپ داشت، به تهدیدی جدی برای رقبا تبدیل شده بود. کومان یک سال دیگر در آیندهوون حضور یافت و موفق به کسب سومین قهرمانی متوالی‌اش در لیگ و دومین قهرمانی متوالی‌اش در جام حذفی شد اما در اروپا به موفقیتی دست نیافت. هرچند که رویارویی با برادرش اروین در سوپر کاپ، یکی از لحظات جالب توجه رونالد در این فصل به شمار می‌رفت. در سال ۱۹۸۹، کرویف که مربی‌گری بارسلونا را به عهده داشت، خواستار حضور هم‌تیمی سابقش در اسپانیا شد تا تیم رویایی‌اش را در کاتالونیا بسازد. کومان به ستارگانی چون خوزه ماری باکرو، گیلرمو آمور و گری لینه‌کر ملحق شد. این پروسه زمان‌بر بود و کومان در نخستین فصل حضورش در نیوکمپ به قهرمانی در کوپا دل ری رسید اما مشخص بود که کومان و شاگردانش موفقیت‌های بزرگ‌تری می‌خواهند. در سال بعد، آن‌ها با درخشش هریستو استویچکوف بلغار بعد از پنج سال موفق به قهرمانی در لالیگا شدند و به سلطه مادریدی‌ها بر این رقابت‌ها پایان دادند.

کومان بعد از ناموفقیت در جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا و درگیری در اردوی تیم ملی هلند، سومین دوره موفقش را در فصل ۹۲-۱۹۹۱ آغاز کرد. بارسلونای یوهان کرویف با استفاده از توتال فوتبال هلندی بهتر از تیمی که در فصل قبل از آن قهرمان لالیگا شده بود به نظر می‌رسید. آن‌ها با سیستم ۳-۴-۳ بازی می‌کردند و کومان در قلب خط دفاعی بارسا این اجازه را داشت تا آزادانه در کارهای تهاجمی شرکت کند. کومان و گورادیولا در کنار هم وظیفه بازی‌سازی را به عهده داشتند و می‌توان گفت که مهم‌ترین اجزای تیم کرویف به شمار می‌رفتند. این مدافع هلندی گاهی در حمله اضافه می‌شد و پاس‌هایی می‌داد که موجب به‌هم ریختن خط دفاعی حریفان می‌شد. بلوگرانا در بازی‌های داخلی کار دشواری نداشت و این جام باشگاه‌های اروپا بود که به هدف اصلی این تیم تبدیل شده بود. آن‌ها در دو مرحله ابتدایی موفق به پیروزی برابر رقبای آلمانی‌شان شدند. آن‌ها در گروهی که اسپارتا پراگ، بنفیکا و دینامو کیف حضور داشتند برای رسیدن به فینال می‌جنگیدند. در این بین آمار گلزنی کومان هم با حضور ستارگانی چون استوچکوف و میشل لادروپ کاهش یافته بود. سمپدوریا در فینال انتظار بارسا را می‌کشید. آن‌ها بعد از قهرمانی در لالیگا، به ویمبلی آمدند و بعد از تساوی بدون گل در ۹۰ دقیقه، بازی به وقت‌های اضافه کشید؛ در اینجا بود که کومان با به ثمر رساندن یک گل استثنایی، آبی و اناری‌پوشان را به نخستین قهرمانی اروپایی‌شان رساند.

بعد از آن شب رویایی در ویمبلی، کومان سه سال دیگر را در بارسلونا سپری کرد اما هرگز موفق به تکرار افتخارات فصل ۹۲-۱۹۹۱ نشد. آن‌ها به دو قهرمانی دیگر در لالیگا رسیدند اما شکست مقابل آث میلان در فینال لیگ قهرمانان اروپای ۱۹۹۴ مانع از دومین قهرمانی شاگردان کرویف در اروپا شد. با این حال، رونالد کومان با هشت گل زده عنوان آقای گلی لیگ قهرمانان اروپای ۹۴-۱۹۹۳ را به دست آورد. او سپس به فوتبال هلند برگشت و راهی فاینورد شد تا بازهم زیر نظر ویلم فن‌هانگم بزرگ کار کند و تجربه حضور در سه تیم بزرگ اردویژه را بچشد. کومان همچنین در ۶۸۵ بازی باشگاهی‌اش موفق به ثمر رساندن ۲۳۹ گل شد که رکوردی بی‌سابقه برای یک مدافع محسوب می‌شود. با وجود اینکه مدت زمان زیادی از آن سال‌ها می‌گذرد اما کومان همواره به عنوان یکی از برترین مدافعان تاریخ فوتبال جهان شناخته می‌شود.