جیووانی البر ؛ اسطوره سال‌های نَه چندان دور بایرن مونیخ

در این یادداشت نگاهی خواهیم انداخت به دوران ورزشی جیووانی البر اسطوره تیم بایرن مونیخ که سال های خوبی در این تیم داشت.

نگاهی به دوران ورزشی جیووانی البر

در طول سال‌های گذشته، بایرن مونیخ همواره از نعمت مهاجمانی فوق العاده بهره برده است: گرد مولر در طول دهه ۱۹۷۰، ۵۰۸ بار برای Die Roten گلزنی کرد. در حالی‌که کارل هاینز رومینیگه، زوج او در خط حمله هم به اندازه تمامی استعدادهای فوتبال آلمان، بااستعداد بود. نسل جوان نیز خط حمله بایرن مونیخ را با ستارگانی چون روبرت لواندوفسکی، لوکا تونی و ماریو گومز به یاد می‌آورد که همه آن‌ها گل‌های زیادی را از ابتدای قرن جدید تا کنون به ثمر رسانده‌اند.

با این حال برای بسیاری از فوتبال دوستان، وقتی صحبت از خط حمله بایرن مونیخ می‌شود، نام جیووانی البر به ذهن آن‌ها خطور نمی‌کند. این در حالی است که کمتر کسی دستاوردهای او را به دست آورده است. نزدیک به ۱۵۰ گل زده در ۲۶۶ بازی، چهار قهرمانی بوندس لیگا و یک قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا او را در کنار پرافتخارترین و بهترین ستارگان تاریخ باواریایی‌ها قرار می‌دهد. این داستان یکی از پسران موردعلاقه باواریایی‌ها است. البر برخلاف بسیاری از هم‌وطنانش فوتبال حرفه‌ایش را از برزیل آغاز نکرد. او در عوض در اولین فرصتی که به دست آورد به کشوری دیگر منتقل شد. بعد از اینکه استعداد او مورد توجه آث میلان قرار گرفت، البر در سال ۱۹۹۰ و در حالی‌که تنها ۱۸ سال سن داشت از باشگاه Londrina Esporte Clube راهی سن سیرو شد. این یک جهش و پیشرفت بزرگ برای بازیکنی چون او به شمار می‌رفت.

او تنها یک سال در میلان حضور یافت چراکه نمی‌توانست با استعدادهای افسانه‌ای که در کنارش حضور داشتند رقابت کند. رقابت با مارکو فان باستن برنده دو توپ طلا به اندازه کافی دشوار بود اما حضور رود گولیت، دنیلیه ماسارو و مارکو سیمونه عملا کار را برای جیووانی البر غیرممکن کرده بود. با توجه به محدودیت استفاده از بازیکنان غیر اروپایی، جیووانی البر می‌بایست در تیم پریماورای میلان به کارش ادامه می‌داد. تیم سوییسی گراس‌هاپرز در فصل بعد شانس حضور در فوتبال حرفه‌ای اروپا را به جیووانی البر داد و او هم به خوبی از این فرصت به دست آمده استفاده کرد. او طی سه سال و ۷۳ بازی‌اش در سوییس، موفق به ثمر رساندن ۴۳ گل شد و در این بین قهرمانی جام حذفی سوییس را هم به دست آورد. این عملکرد خوب البر، در جام جهانی زیر ۲۰ ساله‌های ۱۹۹۱ نیز ادامه یافت، جایی‌که او در جریان صعود تیم ملی کشورش برزیل به فینال چهار بار گلزنی کرد. این گل‌ها به اندازه‌ای کافی بودند که باشگاه آلمانی اشتوتگارت را به پرداخت ۱.۶ میلیون یورو برای به خدمت گیری‌اش قانع کند.

روند فوق العاده گلزنی‌های او ادامه پیدا کرد. بین سال‌های ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۷، شوت‌های البر ۴۴ بار در قعر دروازه حریفان جای گرفت. گرچه او در فصل ۹۵-۱۹۹۴ تنها هشت بار گلزنی کرد اما در فصول ۹۶-۱۹۹۵ و ۹۷-۱۹۹۶ به ترتیب ۱۶ و ۲۰ گل به ثمر رساند تا به یکی از بهترین مهاجمان فوتبال آلمان تبدیل شود که چندان مورد توجه رسانه‌ها قرار نمی‌گرفت. چندی بعد گل‌های البر دومین جام دوران فوتبالش را به همراه داشتند؛ در جریان پیروزی ۲-۰ اشتوتگارت مقابل انرژی کاتبوس در فینال دی‌اف‌بی پوکال، جیووانی البر هر دو گل تیمش را به ثمر رساند. او به همراه کراسیمیر بالاکوف و فردی بوبیک در اشتوتگارت درخشان ظاهر شدند و هواداران تیم در سراسر کشور را به وجد آوردند. این مثلث طلایی که لقب Magisches Dreieck (مثلث جادویی) را دریافت کرده بود تا به امروز به عنوان یکی از بهترین خطوط حمله تاریخ مدرن بوندس لیگا به یاد آورده می‌شود. این مسئله تا زمانی که مثلث مذکور از هم پاشید ادامه داشت، هرچند که مانند اتفاقی که اغلب در بوندس لیگا شاهدش هستیم، بایرن مونیخ خریدار آن‌ها بود. آن‌ها به دنبال مهاجم باثبات و گلزنی چون جیووانی البر بودند و به همین دلیل با پرداخت مبلغ ۶.۵ میلیون یورو این پسر برزیلی را به باواریا آوردند.

جیووانی البر در نخستین فصلش ۲۱ بار برای بایرن گلزنی کرد و در نهایت با قهرمانی در دی‌اف‌بی پوکال سومین قهرمانی‌ دوران فوتبالش را به دست آورد. پس از آن، این مهاجم برزیلی روز به روز قدرتمندتر شد. او با تکرار گلزنی‌هایش در فصل بعدی، یکی از کلیدی‌ترین عوامل بازگشت بوندس لیگا به مونیخ در سال ۱۹۹۹ بود. این یکی از چهار بوندس لیگایی بود که او طی دوران حضورش در این باشگاه به دست آورد. با این حال فصل برای او و بایرن مونیخ به شکل غم‌انگیزی خاتمه یافت، جایی‌که آن‌ها برتری یک گله‌شان مقابل منچستریونایتد در نیوکمپ و در فینال لیگ قهرمانان اروپای ۱۹۹۹ را در لحظات پایانی از دست دادند. این در حالی بود که البر به دلیل مصدومیت زانو آن بازی را از دست داده بود. در فصل بعد، با وجود اینکه او بدترین میانگین گلزنی‌اش از زمان پیوستنش به بایرن مونیخ را ثبت کرد، در جایگاه دوم کفش طلا قرار گرفت و یک گل بیش از هم‌تیمی ۱۳ گله‌اش پائولو سرجیو به ثمر رساند. بایرن مونیخ نیز در آن فصل با تفاضل گل بهتر نسبت به بایر لورکوزن قهرمانی بوندس لیگا را به دست آورد.

برای باشگاهی چون بایرن، موفقیت در بوندس لیگا یکی از قابل پیش‌بینی‌ترین موفقیت‌های آن‌ها در طول فصل است. این قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا است که به عنوان پارامتر مناسب برای ارزیابی دستاوردهای این تیم محاسبه می‌شود، جامی که قهرمانی در آن برای همیشه در یادها می‌ماند. فینال لیگ قهرمانان اروپای ۱۹۹۹ تراژدی تلخی برای باواریایی‌ها بود. بایرن از سال ۱۹۷۶ به بعد دیگر موفق به کسب عنوان قهرمانی بزرگ‌ترین تورنمنت باشگاهی اروپا نشده بود. آن‌ها نمی‌توانستند بیش از این برای این عنوان صبر کنند. در فصل ۰۱-۲۰۰۰، جیووانی البر و هم‌تیمی‌هایش به کابوس بارسلونا تبدیل شدند و سپس در فینالِ میلان موفق به پیروزی برابر والنسیا شدند. در دیداری که بعد از پایان وقت‌های اضافه با نتیجه ۱-۱ خاتمه یافت و به ضربات پنالتی کشید، این مهاجم برزیلی ۱۰۰ دقیقه در زمین بازی حضور یافت. بایرن در ضربات پنالتی خفاش‌ها را شکست داد تا بار دیگر به پادشاه فوتبال اروپا تبدیل شود. شاید در فینالِ میلان شاهد بهترین عملکرد البر نبودیم اما او نقش زیادی در موفقیت اروپایی آن فصل تیمش ایفا کرد. البر در مسیر صعود بایرن به فینال شش بار گلزنی کرد که دو تای آن را در نیمه نهایی برابر رئال مادرید به ثمر رساند. با توجه به قهرمانی دراماتیک بایرن در بوندس لیگا که با یک گل تساوی‌بخش دقایق پایانی مقابل هامبورگ در روز پایانی فصل به دست آمد، البر موفق‌ترین فصل فوتبالش را پشت سر گذاشت.

از نظر فردی هم البر به گلزنی‌هایش ادامه می‌داد. دو فصل بعدی به بهترین فصول او در پیراهن قرمز رنگ بایرن تبدیل شد. در فصل ۰۲-۲۰۰۱ او طی ۴۷ بازی‌اش در تمام رقابت ها موفق به ثمر رساندن ۲۴ گل شد. هرچند که گل‌های او در یکی از ناامیدکننده‌ترین فصول باشگاه تنها به یک قهرمانی در جام اینترکونتیننتال منتهی شد. آخرین فصل کامل حضور جیووانی البر در بایرن مونیخ هم منجر به تاج‌گذاری‌اش در این باشگاه شد. بایرن مونیخ یک بار دیگر به قهرمانی در بوندس لیگا رسید و البر هم در ۳۳ بازی بوندس لیگایی‌اش موفق به ثمر رساندن ۲۱ گل شد. او برای نخستین بار در دوران حضورش در فوتبال آلمان فصل را به عنوان بهترین گلزن لیگ در کنار توماس کریستینسن از بوخوم به پایان رساند. در تمام رقابت‌ها، او بهترین رکورد دوران فوتبالش را به ثبت رساند و در ۴۸ بازی‌اش ۳۱ بار گلزنی کرد. وی در این باره گفته بود:

این فوق العاده است که حالا بعد از نزدیک به یک دهه حضور در بوندس لیگا موفق به ثبت چنین آماری شدم. دو رقمی شدن گل‌ها و پاس گل‌هایم، آقای گلی لیگ و انتخاب شدن به عنوان بهترین بازیکن فصل از دید هواداران اتفافات فوق العاده‌ای است که بسیار به آن افتخار می‌کنم.

دوران حضور البر نه تنها در بایرن مونیخ بلکه در بوندس لیگا هم عملا به پایان رسید. هرچند که او بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶، چهار بار برای بروسیا مونشن گلادباخ بازی کرد. بعد از به ثمر رساندن دو گل در پنج بازی‌اش در فصل ۰۴-۲۰۰۳، البر به لیون پیوست و جانشین سونی اندرسون برزیلی‌ای شد که استادو جرلاند را به مقصد بارسلونا ترک کرده بود. هرچند که او نتوانست تاثیرگذاری‌اش را در فوتبال فرانسه هم ادامه دهد؛ با وجود اینکه البر دوبار به قهرمانی در لیگ یک فرانسه رسید اما در ۴۳ بازی‌اش برای لیون تنها ۱۷ بار گلزنی کرد. هرچند که یکی از آن گل‌ها بسیار ویژه بود. لیون در لیگ قهرمانان اروپا مقابل بایرن قرار گرفته بود. در ماه نوامبر، وقتی‌که تیم او به مونیخ سفر کرد، البر در جریان پیروزی ۲-۱ لیون گل پیروزی‌بخش بازی را به ثمر رساند. با وجود اینکه البر تیم سابقش را متحمل یک شکست خانگی کرده بود اما هواداران بایرن مونیخ در پایان بازی از او تشویق می‌کردند.

بعد از ۱۶ سال دوری، او سرانجام در سال ۲۰۰۶ به برزیل برگشت. او کمتر از یک سال در کروزیرو بازی کرد و سپس بعد از مرگ پدرش به شکلی احساسی بازنشستگی‌اش از دنیای فوتبال را اعلام کرد. این پایانی غم‌انگیز برای دوران فوتبالی پرافتخار او بود. آمارها به تنهایی نشان‌دهنده توانایی او در امر گلزنی هستند. هرچند که محدود کردن قابلیت‌های او در اعداد و ارقام منصفانه نیست. البر بیش از یک گلزن معمولی بود. گرچه او هرگز به طور حرفه‌ای در فوتبال کشورش بازی نکرده بود اما سبک بازی برزیلی مخصوص به خودش را داشت. او از استعداد، شور و شعف و مهارتی که هر برزیلی برای غلبه کردن بر دروازه بانان بهره‌مند است، برخوردار بود. هرچند که او در رده ملی به موفقیت چشمگیری دست نیافت. البر تنها ۱۵ بار برای سلسائو بازی کرد و موفق به ثمر رساندن ۷ گل شد. این برای حضور مداومش در ترکیب تیم ملی کافی نبود و از این رو آخرین بازی‌ او برای برزیل به سال ۲۰۰۱ بر می‌گردد. چنین داستانی برای یکی دیگر از مهاجمان برزیلی آن زمان یعنی مارسیو آموروس هم صدق می‌کرد. ستارگانی چون رونالدو، ریوالدو و رونالدینیو، همچون دوران حضورش در آث میلان، اجازه حضور در تیم ملی را به او نمی‌دادند.

البر بعد از جدایی‌اش از کروزیرو به زندگی در برزیل به همراه خانواده‌اش ادامه می‌دهد. از آنجایی که او به زبان آلمانی تسلط کامل دارد، گاها برای آنالیز بازی‌های تیم ملی آلمان و برزیل در تلویزیون این دو کشور حاضر می‌شود. در ژانویه ۲۰۱۷، جیووانی البر طی اقدامی جالب توجه از سوی بایرن مونیخ به عنوان یکی از سفیران این باشگاه انتخاب شد. او در اوقات فراغتش به پرورش گاو هم می‌پردازد. در بایرن مونیخ، به نظر می‌رسد که بسیاری از بازیکنان سابق این تیم به صحبت کردن علاقه دارند. هرچند، برای مردی چون او که در اواخر دهه ۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ بر بوندس لیگا حکمرانی می‌کرده، حرف‌های زیادی برای گفتن وجود دارد.